In deze rubriek komen allerlei verschillende aspecten van de Chinese taal aan bod. Floor Perquin is tolk, vertaler en taaldocent Chinees.
冬 : Winterse geluiden
adat we in het vorige artikel het karakter voor ‘herfst’ behandeld hebben, begeven we ons vandaag op glad ijs. Het radicaal (ofwel het deel van het karakter dat iets zegt over de betekenis van een karakter) voor water (of ijs), 冫, komt weliswaar niet als zodanig in het karakter voor winter voor, maar de twee streepjes aan de onderkant geven dezelfde betekenis aan, en kan in deze dan ook gezien worden als radicaal. Winter wordt uitgesproken als dōng tiān, oftewel doengtjen, op een vlakke hoge toon die iets hoger ligt dan het normale stemgebruik. Voor de schrijfwijze van Chinese karakters verwijs ik graag naar terug naar het eerste artikel in deze rubriek, dat over het karakter herfst ging. Dezelfde volgorde van streepjes kan worden aangehouden.
Woorden waarin 冬voorkomt:
冬天/冬季: winter, winterseizoen
冬菜: geconserveerde kool, wintergroenten
冬衣: winterkleren
Net zoals bij het karakter voor herfst zijn er met 冬 dus veel woorden te maken. Interessanter wordt het als we naar de geschiedenis van het karakter 冬 gaan kijken.
Hagelslag: 冬 versus 咚
Wie het karakter 冬 opzoekt via bijvoorbeeld de (zeer bruikbare) app Pleco, zal ontdekken dat er van dit vereenvoudigde karakter twee traditionele vormen bestaan. Dit heeft ermee te maken dat het karakter 冬 naast het al genoemde ‘winter’ ook de betekenis kan hebben van een onomatopee die gebruikt woord om het geluid van roffelende trommels weer te geven (dōngdōngdōng). De onomatopee en het woord voor ‘winter’ zijn dus qua karakter in de vereenvoudigde vorm hetzelfde, en toevallig ook nog qua uitspraak. Ze hebben echter wel een andere herkomst. In de betekenis van ‘winter’ is het karakter in de traditionele vorm gelijk aan de huidige vereenvoudigde vorm, Bij de onomatopee is het anders, de traditionele vorm daarvan is 鼕. Het bovenste gedeelte van dit karakter symboliseert een trommel.
Vanwaar dan de titel ´Winterse geluiden`?
Dichterlijke vrijheid, ik houd ervan. Het geluid van tromgeroffel in het woord voor ´winterseizoen´. En hoewel ik hier nog geen voorbeelden van heb gevonden lijkt het me niet ondenkbaar dat sommige dichters met opzet ergens 鼕天 hebben geschreven als beeld van een hagelachtige winterse dag.
