Vanuit Shanghai licht Yereth Jansen ons in over de laatste ontwikkelingen op het gebied van artificiële intelligentie. Natuurlijk gaat het over de recente introductie van DeepSeek en de reacties vanuit de high tech industrie hierop. Nu de AI markt dusdanig is opgeschud is een herijking van de Europese positie hoogst noodzakelijk.
De wereld is al een paar jaar in de ban van de AI-revolutie. ChatGPT werd gelanceerd op 22 november 2022, ruim twee jaar geleden. Sindsdien zijn de ‘magnificent seven’ – Amerika’s grootste technologiebedrijven – massaal op de AI-trein gesprongen, en wereldwijd zijn tienduizenden AI-startups ontstaan. De koploper in deze race was lange tijd de Verenigde Staten, dat profiteerde van zijn enorme markt, hoge BBP en de vastberadenheid van durfkapitalisten.
In januari 2025 gebeurde er iets opmerkelijks in de wereld van kunstmatige intelligentie: het relatief onbekende Chinese AI-bedrijf DeepSeek bracht zijn nieuwste model uit, genaamd Deep Seek R1. Binnen enkele dagen bereikte het de nummer één positie in de Apple App Store – niet alleen in China, maar wereldwijd. Wat deze prestatie nog opmerkelijker maakte, was dat DeepSeek’s model niet alleen krachtig en aanzienlijk goedkoper was dan andere modellen, maar ook werd getraind met hardware die als inferieur werd beschouwd ten opzichte van de geavanceerde chips waarmee Amerikaanse bedrijven zoals OpenAI en Google werken.
Ter vergelijking: OpenAI’s CEO, Sam Altman, heeft aangegeven dat de kosten voor het trainen van GPT-4 meer dan $100 miljoen bedroegen. DeepSeek daarentegen beweerde zijn R1-model te hebben getraind voor slechts $6 miljoen. Deze aanzienlijke kostenbesparing werd mogelijk gemaakt door efficiëntere modelarchitecturen en het gebruik van minder geavanceerde hardware.
Prijskaartje ter discussie
Deze onthulling had onmiddellijke gevolgen voor de markt. Nvidia, een toonaangevende leverancier van AI-chips, zag zijn aandelenkoers met 17% dalen, wat neerkwam op een verlies van $589 miljard aan marktwaarde. Dit verlies weerspiegelde de zorgen van beleggers dat de vraag naar dure Nvidia-chips zou kunnen afnemen als efficiëntere AI-modellen, zoals die van DeepSeek, kunnen worden ontwikkeld met minder geavanceerde hardware.
Toch is de genoemde $6 miljoen onderwerp van discussie. Critici stellen dat deze schatting alleen de directe kosten van de laatste trainingsronde omvat en niet de volledige ontwikkelingskosten, zoals eerdere experimenten en infrastructuurinvesteringen. Sommige analisten schatten de totale kosten voor DeepSeek R1 – inclusief hardware, data-acquisitie en mislukkingen tijdens eerdere trainingsruns – vele malen hoger.
Daarbij komt dat DeepSeek wordt gefinancierd door High-Flyer, een Chinees hedgefonds dat AI inzet voor investeringsstrategieën. Dit financiële model betekent dat DeepSeek mogelijk minder afhankelijk is van directe inkomsten uit zijn AI-modellen, in tegenstelling tot bedrijven zoals OpenAI, die kapitaal uit de markt moeten halen.
Bedrijfsspionage?
Het succes van DeepSeek bracht ook andere controverse met zich mee. OpenAI beschuldigde DeepSeek ervan zijn modellen te hebben gebruikt om hun eigen systeem te trainen, een praktijk die bekendstaat als ‘distillatie’. Hierbij wordt een kleiner model getraind om de output van een groter, geavanceerder model na te bootsen. OpenAI beweerde bewijs te hebben dat DeepSeek op deze manier zijn modellen heeft gebruikt, wat een schending zou zijn van de servicevoorwaarden en mogelijk inbreuk maakt op intellectuele eigendomsrechten.
Terwijl de Verenigde Staten AI blijven zien als een strategisch machtsmiddel en Europa worstelt met hoe het zijn soevereiniteit in de technologie kan behouden, laat DeepSeek zien dat vooruitgang mogelijk niet uitsluitend wordt bepaald door brute rekenkracht of de dikte van de portemonnee. Dit werpt een prangende vraag op: hoe verandert dit de machtsverhoudingen in de wereldwijde AI-sector?
AI-landschap in transformatie
DeepSeek opereert binnen een context van ongekende vooruitgang in de Chinese AI-industrie. Baidu’s Ernie en ByteDance’s Doubao richten zich voornamelijk op consumenten, terwijl Alibaba met zijn Qwen-serie een breed inzetbaar ecosysteem ontwikkelt. Deze Qwen-modellen zijn ook toegankelijk via platforms zoals Hugging Face. Onverwachts kondigden DeepSeek en Alibaba op 14 maart 2025 een samenwerking aan, wat duidt op een mogelijke nieuwe fase in de markt. In plaats van felle concurrentie lijkt er een consolidatie te ontstaan, waarbij verschillende spelers zich specialiseren en strategische partnerschappen aangaan.
Dit heeft directe gevolgen voor het Westen. Het idee dat Chinese AI-bedrijven slechts ‘na-apen’ is al langer achterhaald. DeepSeek, samen met Moonshot AI’s Kimi en andere opkomende spelers, innoveert op een manier die westerse bedrijven dwingt om hun eigen modellen efficiënter en goedkoper te maken. De vraag rijst: hoe lang kan OpenAI een voorsprong behouden als een Chinese startup dezelfde kwaliteit levert tegen een fractie van de kosten?
Supply chain onder druk
Die kostenbesparing komt niet alleen voort uit slimmere software. Het is ook een signaal dat China’s strategie om minder afhankelijk te worden van westerse halfgeleiders vruchten begint af te werpen. Nvidia’s meest geavanceerde AI-chips worden niet langer geëxporteerd naar China, maar in plaats van te wachten op een politieke doorbraak, schakelde DeepSeek simpelweg over op minder krachtige, lokaal beschikbare alternatieven. En met succes.
Dat heeft ook gevolgen voor bedrijven zoals het Nederlandse ASML, dat nog altijd worstelt met exportrestricties voor zijn geavanceerde chipmachines. China investeert fors in de ontwikkeling van eigen halfgeleidertechnologie en als die trend zich voortzet, kan het Westen in een lastige positie belanden. Het idee dat technologische afhankelijkheid China zou afremmen, lijkt steeds minder houdbaar.
Een Europese wake-up call
Voor Europa, dat worstelt met het bepalen van zijn positie in de wereld van kunstmatige intelligentie, is de opkomst van DeepSeek zowel een waarschuwing als een kans. Het onlangs aangekondigde InvestAI-programma van €200 miljard moet dienen als tegenwicht voor de dominantie van de VS en China. Maar zolang onduidelijk is hoe dat bedrag beschikbaar komt en hoe het daadwerkelijk ingezet wordt, blijft de impact onzeker. DeepSeek laat juist zien dat het ook zonder miljardeninvesteringen van durfkapitalisten of overheden mogelijk is om door te breken.
Bovendien dwingt deze ontwikkeling Europese bedrijven om verder te kijken dan vertrouwde verdedigingsmechanismen zoals regulering en ethische richtlijnen. Natuurlijk blijft verantwoord AI-gebruik cruciaal, maar als technologische voorsprong afneemt, moet Europa ook inzetten op implementatiekracht en marktrelevantie. Doet het dat niet, dan dreigt het niet alleen achterop te raken, maar ook structureel afhankelijk te worden van ecosystemen die elders worden bepaald. Juist nu is het moment om te tonen dat ook een meer risk-averse investeringsklimaat tot baanbrekende innovatie kan leiden – maar dan moet het wel echt gaan gebeuren.
Vooruitblik: de toekomst van AI voorbij taalmodellen
Misschien is de grootste vraag niet hoe DeepSeek de markt verandert, maar wat de AI-race zelf betekent. Large Language Models (LLM’s) zijn indrukwekkend, maar verre van een complete nabootsing van menselijke intelligentie. Ze voorspellen woorden, geen werelden. Het idee dat we met kunstmatige intelligentie een allesomvattend systeem kunnen bouwen dat realiteit begrijpt en simuleert, blijft voorlopig sciencefiction. En dat roept een fundamentele vraag op: is het einddoel van AI om kunstmatige algemene intelligentie te bereiken en de mens digitaal na te bootsen? Of is het slechts een hulpmiddel dat, zoals DeepSeek nu laat zien, markten en machtsverhoudingen herschrijft voordat we echt weten waar het ons heen leidt?
Hoewel de recente ontwikkelingen in LLM’s indrukwekkend zijn, is het belangrijk te erkennen dat dit slechts een stap is in de evolutie van AI. De volgende fasen kunnen bestaan uit het beter genereren en bewerken van video’s, geluid en zelfs dynamische 3D-werelden. Verder zouden AI-systemen kunnen bijdragen aan simulaties in biologie, scheikunde en natuurkunde, waarbij ze complexe processen op atomair of zelfs kwantumniveau nabootsen. Deze voortdurende groei binnen de AI-industrie suggereert dat we slechts aan het begin staan van wat mogelijk is, met toepassingen die ver voorbijgaan aan het genereren van tekst en afbeeldingen.
Conclusie
DeepSeek is niet zomaar een Chinese startup die meedoet in de AI-race. Het is een symbool van een bredere verschuiving: een wereld waarin technologische suprematie niet langer exclusief in handen is van Silicon Valley. Dit verandert niet alleen hoe AI-modellen worden ontwikkeld, maar ook hoe we denken over software, hardware en de afhankelijkheid van specifieke infrastructuren.
Voor Europa en de VS betekent dit een nieuwe realiteit. De AI-revolutie leek lang gedomineerd te worden door enkele Amerikaanse techgiganten, maar China bewijst dat het in staat is om bedrijven voort te brengen die op meerdere niveaus met hen kunnen concurreren – niet alleen op brute rekenkracht, maar ook op strategische efficiëntie. Terwijl de VS steeds defensiever wordt in zijn AI-politiek en Europa worstelt met regulering en investeringen, heeft China een model neergezet waarin AI-ontwikkeling nauw verweven is met industriële en geopolitieke doelstellingen.
Wat dat betekent voor bedrijven als ASML, Nvidia en OpenAI is nog onzeker. Maar één ding staat vast: DeepSeek heeft een schokgolf door de industrie gestuurd, en de naschokken zullen wereldwijd voelbaar blijven – vooral voor wie denkt dat AI-innovatie een exclusief westers spel blijft.
Over de auteur
Yereth Jansen is een ondernemer en strategisch adviseur gevestigd in Shanghai. Als medeoprichter van China Insights Weekly analyseert hij wekelijks de nieuwste trends in China’s tech- en zakenwereld. Daarnaast is hij CEO van Darling Advertising + Design in Shanghai en adviseert hij internationale bedrijven over branding, digitale transformatie en marktstrategie in China. Met ruim 15 jaar ervaring in cross-culturele zakelijke ontwikkeling en een sterke focus op AI en platformeconomieën, helpt hij bedrijven wereldwijd om te leren van China’s technologische innovaties.
