In een tijd waarin kunstmatige intelligentie (AI) de krantenkoppen domineert en beleidsdebatten vormgeeft, bracht het “China Café” van de VNC op 24 maart een kleine 50 professionals en belangstellenden samen om China’s positie in het AI-landschap te verkennen.
De sessie, gemodereerd door Lianne Baaij, richtte zich op China’s AI-ontwikkelingen, strategische ambities en de implicaties voor het bedrijfsleven, technologie en geopolitiek.
Door middel van inzichtelijke gesprekken met Prof. Yingqian Zhang, Associate Professor of AI for decision making aan de Technische Universiteit Eindhoven en Dr. Judith van Stegeren, Co-Founder & CEO, Datakami kregen de deelnemers een gelaagd begrip van de kansen en uitdagingen rondom Chinese AI.
De context afbakenen: China's AI-ambities
Lianne Baaij opende de discussie door de urgentie en relevantie van het onderwerp te benadrukken. China investeert biljoenen in AI, en positioneert zichzelf als een wereldleider op gebieden zoals gezichtsherkenning, robotica, en inzet van Ai in de gezondheidszorg en het onderwijs. Giganten als Baidu, Tencent, Alibaba, Huawei en ambitieuze start-ups als ZhiPu en 01.AI stimuleren allemaal snelle innovatie. Ondertussen verleggen nieuwere spelers als DeepSeek grenzen in de generatieve AI (GenAI)-ruimte, wat zowel enthousiasme als ethische zorgen opwekt.
Macro-Level Insights: China's nationale AI-strategie
Yingqian Zhang, gaf een uitgebreid overzicht van de macro-level AI-strategie in China. Ze legde uit dat AI geen eenduidige definitie heeft, maar fundamenteel draait om het ontwerpen van systemen die beslissingen nemen zoals mensen. De afgelopen jaren zijn deep learning en natuurlijke taalverwerking (NLP) centraal komen te staan in de vooruitgang van AI.
Volgens Yingqian zijn er drie kerningrediënten die de ontwikkeling van AI aansturen: algoritmen, rekenkracht en data. China heeft op alle drie belangrijke gebieden aanzienlijke stappen gezet, mede dankzij strategische overheidsplanning. Sinds president Xi Jinping in 2017 een nationaal AI-plan aankondigde, heeft China zich ten doel gesteld om in 2020 een inhaalslag af te ronden, in 2025 een leidende positie in bepaalde vakgebieden in te nemen en in 2030 een wereldwijde AI-leider te zijn.
China’s aanpak verschilt van die van de VS en Europa. In de VS wordt AI grotendeels aangestuurd door particuliere ondernemingen. In de EU heeft regelgeving voorrang om mensgerichte ontwikkeling te garanderen. China volgt een gedecentraliseerd model waarbij steden als Hangzhou en Shanghai lokale AI-strategieën ontwikkelen die aansluiten bij nationale doelstellingen. De investeringen zijn enorm, met 10 biljoen RMB toegewezen en meer dan 3 miljoen AI-afgestudeerden die de komende jaren worden verwacht. AI-onderwijs begint al op de basisschool.
Yingqian merkte op dat China momenteel een leidende positie heeft in computer vision (gezichtsherkenning), NLP voor Aziatische talen en smart city-toepassingen. Het land exporteert ook actief smart city-technologie naar ontwikkelingslanden in Afrika en Zuidoost-Azië.
Ethische dilemma's en datadynamiek
AI-ontwikkeling roept belangrijke ethische en regelgevende vragen op, met name rondom toezicht, privacy en waarde afstemming. Yingqian wees erop dat China’s infrastructuur voor gegevensverzameling uitgebreid is, maar ook strak wordt gecontroleerd. In tegenstelling tot de EU, waar privacyregelgeving de toegang tot gegevens beperkt, staat China een breder gebruik van gegevens toe onder strikt overheidstoezicht. Dit heeft voordelen op gebieden als openbare veiligheid en slimme infrastructuur, maar vormt een uitdaging voor de afstemming op westerse waarden.
Het gesprek verschoof naar toepassingen waarvan verwacht wordt dat ze de komende 5 tot 10 jaar zullen groeien, waaronder productie, robotica (met name voor ouderenzorg), medicijnontdekking en zelfrijdende voertuigen. Yingqian benadrukte dat China weliswaar vooruitgang boekt in toepassing, maar nog steeds achterloopt op hardware (bijv. grafische processors/ GPU’s), waar het nog steeds afhankelijk is van westerse leveranciers zoals NVIDIA en ASML.
Bedrijfsperspectief: kans of bedreiging?
Dr. Judith van Stegeren, CEO en medeoprichter van GenAI-softwarebedrijf Datakami, bracht een zakelijk perspectief in het gesprek. Ze beschreef het AI-ecosysteem van China als zowel een potentiële bedreiging als een rijke bron van kansen. China’s openheid voor open-source samenwerking is een positieve ontwikkeling, vooral voor bedrijven zoals het hare die profiteren van vrij beschikbare fundamentele modellen.
Toch benadrukte ze ook zorgen. Chinese modellen weerspiegelen vaak de culturele en emotionele waarden die zijn ingebed in hun trainingsgegevens, die mogelijk niet overeenkomen met de Europese verwachtingen. Dit leidt tot problemen rond vooroordelen en waardeverstoring, met name in gevoelige toepassingen zoals generatieve content. De oplossing, legde van Stegeren uit, ligt in betere gegevens en lokale aanpassing.
Ze besprak de opkomst van DeepSeek als een voorbeeld van China’s evoluerende innovatielandschap. Hoewel klein vergeleken met giganten als Baidu en Tencent, heeft DeepSeek een aanzienlijke impact gehad dankzij sterk talent, open-source methodologie en toegang tot enorme computerbronnen die worden gefinancierd door een hedgefonds. Ondanks dat er meer dan 4.000 bedrijven concurreren in de Chinese AI-sector, maken de unieke structuur en focus van DeepSeek het moeilijk om dit te repliceren.
Samenwerking en regelgeving
Beide sprekers gingen in op het potentieel voor internationale samenwerking.
Hoewel overheden vaak strategische agenda’s bepalen, is veel fundamenteel AI-onderzoek al collaboratief. Projecten worden doorgaans per geval beoordeeld, met de nadruk op mensgerichte en ethische implementatie. Judith merkte op dat Chinese nationale kampioenen toegang hebben tot enorme datasets, maar ook onderhevig zijn aan strengere controle door de overheid.
Op het gebied van regelgeving heeft Europa het voortouw genomen met de AI Act die in 2024 werd geïntroduceerd: het eerste wettelijke kader om AI-toepassingen met een hoog risico te identificeren en te beperken. Hoewel dit innovatie kan vertragen, bevordert het vertrouwen en stemt de technologische ontwikkeling af op maatschappelijke waarden. Yingqian uitte haar bezorgdheid dat de EU niet genoeg AI-talent aantrekt en achter China en de VS zou kunnen raken op het gebied van fundamenteel onderzoek.
Vooruitblik: geopolitieke en zakelijke implicaties
De discussie raakte ook de geopolitieke implicaties van AI-leiderschap. Van het behouden van China als ’s werelds fabriek’ door middel van AI-verbeterde productie tot het exporteren van slimme stadstechnologie; de ambities van China reiken verder dan nationale grenzen. De dual-use aard van AI—voor zowel civiele als militaire toepassingen—voegt een extra laag complexiteit toe.
Vragen vanuit het publiek
Vragen gingen over de aard van door AI gegenereerde kennis, de toekomst van consumentenrobotica en hoe Chinese modellen zich anders gedragen wanneer ze op westerse servers worden uitgevoerd vanwege verschillen in regelgeving.
Deelnemers vroegen ook naar de risico’s van een terugtrekking van overheidsfinanciering, wat de huidige AI-bubbel in China zou kunnen doen barsten. Beide experts waren het erover eens dat het huidige model van China sterk afhankelijk is van de staat en dat veel startups het moeilijk zouden hebben zonder overheidssteun.
Uiteindelijk was de boodschap duidelijk: China is niet alleen een kracht om in de gaten te houden, maar ook een potentiële partner bij het vormgeven van de toekomst van AI. Bedrijven en beleidsmakers in Europa moeten kritisch en constructief betrokken zijn, leren wat werkt, aanpassen wat past en ethische overwegingen altijd vooropstellen.
Met dank aan Prof. Yingqian Zhang en Dr. Judith van Stegeren en de zeer geïnteresseerde aanwezigen voor hun inbreng aan weer een interessant China Café.
